Το ερώτημα για την αρχή του Πολέμου παρουσιάζει δυσεπίλυτο πρόβλημα, εφόσον δεν το προσεγγίζουμε εθνοκεντρικά ή έστω ευρωκεντρικά. Στο σχολείο μάθαμε ότι ήταν η 1η Σεπτεμβρίου 1939 - εντούτοις σχεδόν κάθε χώρα, κάθε εθνική μνήμη παραπέμπει σε άλλη ημερομηνία. Στην Κίνα ο συγκεκριμένος πόλεμος ονομάζεται Δεκαπενταετής, επειδή ουσιαστικά άρχισε το 1931 με την ιαπωνική επίθεση στη Μαντζουρία, που προηγήθηκε της γενικής ανάφλεξης του 1937. Στο συνέδριο που διοργάνωσε- τον Απρίλιο του 2008 στο Βουχάν- η Εθνική Επιτροπή της Κίνας από κοινού με τη Διεθνή Επιτροπή για τον Β Δ Παγκόσμιο Πόλεμο, η περιοδολόγηση κάλυψε δύο δεκαετίες: 1931-1949, συμπεριλαμβάνοντας δηλαδή και τον Εμφύλιο.
Για τη Μαύρη Ηπειρο ο Πόλεμος άρχισε με την ιταλική κατάκτηση της Αιθιοπίας, το 1935/36, με την οποία ο Μουσολίνι ήλπιζε να επιταχύνει την Αναγέννηση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αφήνουμε απ΄ έξω τη διεθνή εμπλοκή στον Ισπανικό Εμφύλιο (1936-1939) και τις προσαρτήσεις της Αυστρίας (1938) και της Αλβανίας (1939) από Γερμανούς και Ιταλούς αντίστοιχα, που σχετίζονταν όλες με τον Μεγάλο Πόλεμο. Για τους Τσέχους ο Πόλεμος είχε ήδη αρχίσει με την απώλεια της παραμεθόριας Σουδητίας, με τη συνθήκη του Μονάχου το φθινόπωρο του 1938, το αργότερο όμως με τη γερμανική εισβολή στην Πράγα και την εκβιαστική κατάληψη όλης της χώρας, στις 15 Μαρτίου 1939. Ακριβώς στο άλλο άκρο βρίσκεται η περίπτωση της συγγενικής Σλοβακίας. Εκεί οι μνήμες του 1938/39 δεν έχουν τραυματικό χαρακτήρα, αφού σηματοδοτούσαν, πρώτα, την αυτονομία και έπειτα τη δοτή ανεξαρτησία της χώρας «υπό την αιγίδα του Ράιχ». Ετσι, οι Σλοβάκοι δεν ήταν ποτέ «εμπόλεμοι», και ο νυν αρχιεπίσκοπος της Μπρατισλάβας μνημονεύει δημοσίως τη γενική ευημερία και πρόοδο κατά την «πρώτη ανεξαρτησία της Σλοβακίας» (1939-45)!
Για να είμαστε ακριβείς, η επίσημη ημερομηνία 1η Σεπτεμβρίου 1939 ισχύει μόνο για τη Γερμανία και την Πολωνία, ενδεχομένως και για τους... Ελβετούς, οι οποίοι σπανίως παραλείπουν να υπενθυμίσουν ότι από την πρώτη μέρα είχαν διατάξει την επιστράτευση- προφανώς για να τρομάξουν επίδοξους εισβολείς από τον Βορρά! Για τους Βρετανούς και τους Γάλλους ο Πόλεμος άρχισε- στα χαρτιά- δύο μέρες αργότερα, στις 3 Σεπτεμβρίου, αφού ο Χίτλερ είχε αγνοήσει το τελεσίγραφό τους (να αποσυρθεί η Βέρμαχτ από την Πολωνία). Τους πρώτους μήνες, όσο η Βέρμαχτ ήταν απασχολημένη ανατολικά, ο «κραταιός» γαλλικός στρατός και το ισχυρό βρετανικό εκστρατευτικό σώμα άφηναν ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία να δώσουν τέλος στα επεκτατικά σχέδια του Χίτλερ. Αντ΄ αυτού αδρανοποιήθηκαν μοιρολατρικά ώσπου να εκδηλωθεί η γερμανική επίθεση. Μόνο τότε, στις 10 Μαΐου 1940, αληθινός πόλεμος άρχισε σε όλο το δυτικό μέτωπο, αφού η γερμανική εισβολή παραβίασε ταυτόχρονα και την ουδετερότητα της Ολλανδίας, του Λουξεμβούργου και του Βελγίου.
Στη Δανία και στη Νορβηγία η Βέρμαχτ είχε εισβάλει ένα μήνα νωρίτερα, στις 9 Απριλίου- μια ημερομηνία που για την πρώτη αποτέλεσε τραυματική εμπειρία, όπως έγινε ευρύτατα αντιληπτό με καθυστέρηση 65 χρόνων! Ενώ η Νορβηγία αντιστάθηκε, η Δανία (με ομολογουμένως χειρότερες γεωστρατηγικές συνθήκες για άμυνα) υπέκυψε στο γερμανικό τελεσίγραφο. Κατά συνέπεια, η Δανία παρέμενε «ουδέτερη» και επίσημα δεν τελούσε υπό κατοχή. (Υπενθυμίζω όμως τον πρεσβευτή της «ουδέτερης» Δανίας στην Αθήνα τα χρόνια του Πολέμου, ο οποίος δεν έκρυβε προς τα πού έκλιναν οι συμπάθειές του. Σε αναφορά του για την ιταλική εισβολή επισήμανε πικρόχολα ότι ο Μουσολίνι βαυκαλιζόταν πως και οι Ελληνες θα υπέκυπταν αμαχητί, όπως λίγους μήνες πριν η Κοπεγχάγη...)
Στην Ελλάδα έχουμε τη (δεύτερη) Εθνική Εορτή για να θυμίσει και στη νεολαία ποια μέρα η χώρα μπήκε- με το ΟΧΙστον Πόλεμο. Ολες σχεδόν οι άλλες (πράγματι) ουδέτερες χώρες ακολουθούσαν όταν στρατηγικές και πολιτικές σκοπιμότητες συνιστούσαν ή επέβαλλαν την προσχώρηση στο στρατόπεδο των πιθανών νικητών. Ακόμη και η λιλιπούτεια Δημοκρατία του Αγίου Μαρίνου κήρυξε τον πόλεμο στο Ράιχ (στις 21.8.1944) όταν τα προελαύνοντα συμμαχικά στρατεύματα απέκλειαν πλέον σχεδόν κάθε κίνδυνο. Θα περάσει άλλο ένα εξάμηνο έως ότου η Τουρκία πάρει, την 1.3.1945, τη μεγάλη απόφαση ενδίδοντας στις απειλές των Συμμάχων πως διαφορετικά δεν θα της επιτρεπόταν η είσοδος στον εκκολαπτόμενο Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Νωρίτερα ήδη είχαν ενδώσει τα φιλογερμανικά κράτη της Λατινικής Αμερικής· ως τελευταία ακολούθησε η Αργεντινή (27.3.1945).
Οι δύο κατοπινές υπερδυνάμεις δεν μπήκαν στον Πόλεμο με δική τους πρωτοβουλία, αλλά μόνο όταν δέχτηκαν αιφνιδιαστικές επιθέσεις. Πρώτα ήρθε η σειρά της ΕΣΣΔ και η γερμανική εισβολή μετέτρεψε- σύμφωνα με την κομμουνιστική ιστοριογραφία- τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του Πολέμου αυτοστιγμεί σε δίκαιο, αντιφασιστικό, απελευθερωτικό! Σε αυτή την ωραιοποιημένη εικόνα, ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος άρχισε στις 22.6.1941 και δεν συμπεριλαμβάνει τις σοβιετικές εκστρατείες που προηγήθηκαν και που καλύπτονταν από το αμαρτωλό σύμφωνο Μολότοφ- Ρίμπεντροπ: Μετά το πισώπλατο χτύπημα κατά των Πολωνών (17.9.1939) που αμύνονταν απεγνωσμένα κατά της Βέρμαχτ, ακολούθησαν, στις 30.11.1939, η επίθεση κατά της Φινλανδίας που είχε ως αποτέλεσμα την εκδίωξη της ΕΣΣΔ από την έτσι κι αλλιώς ψυχορραγούσα Κοινωνία των Εθνών, και τελικά, το καλοκαίρι του 1940, η εκβιαστική κατάληψη των τριών ουδέτερων βαλτικών κρατών, της Λιθουανίας, της Λετονίας και της Εσθονίας. Οσο για τις ΗΠΑ, σύρθηκαν στον Πόλεμο εξαιτίας του ιαπωνικού αιφνιδιασμού στο Περλ Χάρμπορ (7.12.1941), ενώ τέσσερις μέρες αργότερα ο Αξονας κήρυξε τον πόλεμο στις Ηνωμένες Πολιτείες- και όχι αντίστροφα όπως πολλοί νομίζουν, σύμφωνα με τον μύθο που καλλιεργείται από τους κυβερνώντες των ΗΠΑ με σκοπιμότητες που αφορούν σύγχρονη στρατηγική.
Απ΄ όλες τις χώρες μόνο η ΕΣΣΔ/Ρωσία και η Ελλάδα έχουν καθιερώσει την ημέρα της εμπλοκής τους στον Πόλεμο ως εθνική εορτή- η πρώτη βέβαια γιορτάζει παράλληλα κάθε Μάιο, με πολύ μεγαλύτερη λαμπρότητα, την επέτειο της μεγάλης αντιφασιστικής νίκης. Ως προς την Ελλάδα, δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι επιμένει να γιορτάζει μόνο την ένδοξη εμπλοκή της στον Πόλεμο και όχι την Απελευθέρωση, που επισκιαζόταν για δεκαετίες από τον επακόλουθο εμφύλιο σπαραγμό. Αντίθετα, τον Πόλεμο με τη Γερμανία η ελληνική Βουλή τον τερμάτισε με νόμο του 1952 «υπό την επιφύλαξιν της, διά της συναφθησομένης συνθήκης ειρήνης, ρυθμίσεως των εκ του πολέμου προκυψάντων ζητημάτων και υφισταμένων διαφορών». Με τη συγκεκριμένη «επιφύλαξη», είμαστε βέβαιοι ότι ο Πόλεμος τελείωσε;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου